مبانی ورود/خط، نقطه، سطح و حجم/نوشت افزار
کادر، صفحۀ سفیدی است که کار شما در آن قرار می‌گیرد و به‌تعبیری، میدان مانور شما در نقاشی، بوم، صفحه‌ای که شما در یک نرم‌افزار باز می‌کنید، کادری که در ویزور دوربین آن را انتخاب می‌کنید و محدودۀ ساخت یک پوستر یا آرم یا تصویرسازی است.
کادر شما شامل تعداد مشخصی عناصر بصری است؛ بنابراین، شناخت عناصر بصری و نحوۀ سازماندهی آنها در کادر، اثر نهایی شما را خواهد ساخت.
طبق آن چیزی که در بیشتر کتب مبانی سواد بصری گفته شده؛ پیچیده‌ترین فرم‌ها و اَشکال، از بنیادی‌ترین عناصر بصری یعنی نقطه، خط، سطح و حجم ساخته شده‌اند.
شما نیز در کار خود دائماً با این عناصر، شاید به‌طور نا‌خود‌آگاه، سر‌و‌کار دارید. به‌هر‌حال، مفاهیمی در‌رابطه‌با این عناصر وجود دارد که دانستن آنها ضروری است. در تمام مراکزی که هنرهای تجسمی به‌صورت علمی و آکادمیک تدریس می‌شود، یکی از اولین دروس، مبانی هنرهای تجسمی است.
حتی اگر این کلاس‌ها را گذرانده‌اید، خواندن مطالب این بخش خالی از لطف نیست؛ چرا‌که مرور این مفاهیم، ما را به کاری که باید انجام دهیم، آگاه و هوشیار می‌کند.
یک تمرین مناسب، دیدن هر فرم و شکلی در‌قالب این عناصر بصری است که در این صورت، با شناخت کامل می‌توان به‌سادگی، قوانین موجود در مبانی سواد بصری را رعایت کرد.
تعریف عناصر بصری
نقطه: ساده‌ترین و تجزیه‌ناپذیر‌ترین جزء بصری است.
نقطه‌ها بیان‌کنندۀ بصری موقعیتی هستند که نشان‌دهندۀ مکان است. یک نقطه می‌تواند هر شکلی را در‌بر‌گیرد، چه هندسی و چه اندام‌وار. قرار‌گرفتن چند نقطه در کنار هم، خاصیت اتصالی دارد؛ به‌عبارتی، قادرند چشم را راهنمایی کنند.
نمونه‌هایی از استفاده از نقاط در آثار هنری:
اثری از سبک پونتلیسم پوستری طراحی شده با نقطه
دیدن عناصر طبیعی به صورت نقطه و ثبت آنها توسط دوربین عکاسی
خط‌ها: اتصال دو یا چند نقطه هستند. یک خط می‌تواند یک علامت پیوسته، مجموعه‌ای از خط‌تیره‌های کوتاه یا نقطه‌های جدا از هم باشد که به‌دلیل تشابه و مکان قرار‌گیری‌شان از‌لحاظ بصری به هم پیوسته‌اند. خط می‌تواند صاف باشد یا در جهت‌های مختلف حرکت کند. همچنین یک خط می‌تواند گروهی از حروف، نمادها، تصاویر یا علامت‌های ساده باشد.
در هنرهای بصری، خط به‌خاطر ماهیت خاصش، دارای بیشترین انرژی است. خط هرگز ایستا نیست؛ بلکه همیشه پر‌تحرک است و عنصر مهمی در طرح‌های اولیه و خطی است. خطوط به‌راحتی می‌توانند هدف و موضوع و به‌عبارتی، حس کلّی حاکم بر اثر را نمایان سازند.
نمونه‌هایی از استفاده از خط در طراحی پوستر و عکاسی:
سطح: به محدوده‌ای گفته می‌شود که با خطوط مشخص شده یا با گروهی از تصاویر، حروف، نمادها یا علامت‌ها تعریف می‌شود. سطح، بیانی از ارتفاع و طول و عرض است. ظاهر فیزیکی سطحی که ترکیب‌بندی روی آن انجام می‌گیرد، اغلب سطح تصویر نامیده می‌شود.
نمونه هایی از استفاده از سطوح در آثار هنری:
اثری از مجموعۀ نگارگری‌های ایرانی اثری از پیت مونری
و استفاده از سطوح در طراحی پوستر:
حجم: حاصل نقاط و خطوط و سطوح است. حجم بر توهم یک فُرم سه بُعدی روی یک سطح دو بُعدی و توهم فضا در محدودۀ فرم اشاره دارد.
نمونه‌هایی از ایجاد توهم حجم با بُعد با استفاده از خطوط:
برای بالابردن توانایی تشخیص عناصر بصری در اطراف خود، می‌توانید روی سطوح مختلف، نقاط و خط‌ها را پیدا کنید؛ مثلاً پریز برق روی دیوار.
اشیای دور‌و‌برتان را به خط و نقطه و سطح تقسیم‌بندی کنید؛ مثلاً تصور کنید کتاب از کدام یک از عناصر بصری تشکیل شده است.
نوشت افزار ۱
این روزها اهمیت نرم‌افزار و استفاده از آن بر کسی پوشیده نیست. به‌نظر می‌رسد مدت‌هاست که هنرهای دیجیتال به‌واسطۀ سرعت و عملکرد بی‌نظیرشان، از هنرهای دستی پیشی گرفته‌اند؛ نه به آن معنا که از ارزش هنرهای دستی کم شده باشد، اما همگان شاهد سرعت پیشرفت هنرهای دیجیتال هستند.
همانطورکه می‌دانید آفرینش هر اثر هنری شامل دو مرحله است: اول ایده و فکر و دوم اجرا.
نرم‌افزار کمک چندانی به بخش ایده‌پردازی نخواهد کرد؛ اما خیال هنرمند را از بابت اجرای پیچیده‌ترین ایده‌ها در کمترین زمان و به بهترین نحو ممکن، راحت کرده است. در‌واقع، نرم‌افزار دست هنرمند را برای فکر‌کردن و ایده‌دادن باز‌می‌گذارد.
می‌توان گفت دو بخش ایده و اجرا به‌هم آمیخته‌اند و هر‌کدام بدون دیگری ناقص خواهد بود.
در این بخش تلاش ما بر این است که به معرفی بهترین و رایج‌ترین نرم‌افزارها در بخش‌های مختلف بپردازیم.
نرمافزارهای طراحی گرافیک:
نرمافزارهای گرافیکی، آن دسته از نرم‌افزارهایی هستند که قابلیت طراحی دارند. این طراحی می‌تواند شامل طرح‌های سه بُعدی و دو بُعدی باشد.
نرم‌افزارها به چند دسته تقسیم می‌شوند که هریک از این دسته‌ها قابلیت ویژه‌ای دارند؛ ازجمله به دو دستۀ پیکسلی (raster , bitmap) و برداری (vector) تقسیم می‌شوند که هریک دارای خصوصیات متفاوتی هستند.
نرمافزارهای رستر یا بیت‌مپ:
پایۀ نرمافزارهای بیت‌مپ، بر‌مبنای پیکسل برنامه‌ریزی شده است. در این سیستم، تصاویر شما متشکل از تعداد بی‌شماری از مربع‌های بسیار کوچک است. این نرم‌افزارها در بخش طراحی گرافیک بیشتر برای روتوش و پردازش عکس و تصاویر واقعی، کولاژ، نقاشی با دست توسط قلم دیجیتال، ساخت پوستر و تصاویر بافت‌دار و... استفاده می‌شوند.
نمونه هایی از نرم افزارهای بیت مپ :
, Ability Photopaint, ACD Canvas (formerly Deneba Canvas), ACDSee ,Adobe Fireworks , Adobe Photoshop ,Adobe Photoshop Lightroom , Adobe Photoshop Elements , Aperture (software), ArcSoft PhotoImpression , Autodesk SketchBook , ProAperture , ArtRage , Bibble , Corel Painter Essentials , Corel Photo-Paint, cosmigo Pro Motion , CodedColor , Corel AfterShot Pro , Corel Painter
نرمافزارهای وکتور:
نرمافزارهای وکتور بر‌مبنای یک مختصات برداری و محاسبات ریاضی پایه‌ریزی شده‌اند.
به‌همین‌خاطر، یکی از قابلیت‌های مهم آن، ساخت تصاویری است که تا بی‌نهایت می‌توانند کوچک یا بزرگ شوند، بدون آنکه از کیفیت آنها کاسته شود.
این نرم‌افزارها معمولاً برای صفحه‌آرایی، تایپوگرافی، ساخت انواع تصاویر شارپ (کارتون‌ها، کلیپ‌آرت‌ها و نقوش پیچیدۀ هندسی)، تصاویر فنی و نمودارسازی مناسب‌اند؛ البته این بدان معنا نیست که هر‌کدام از اعمال بیان‌شده را با نرم‌افزار گروه مقابل نمی‌توان انجام داد.
مزایای استفاده از گرافیک بُرداری (طرح‌های وکتوری):
- مقیاس‌پذیر‌بودن، بدون کم‌شدن وضوح تصاویر؛
- تبدیل خط به انواع شکل و اندازه؛
- قابلیت چاپ با وضوح بالا؛
- فایل‌های اکثراً کم‌حجم؛
- مناسب‌ترین نرم‌افزار برای کشیدن اشکال و... .
نمونه‌هایی از نرمافزارهای وکتور:
ZCubes , Xara Xtreme LX , Xara Photo & Graphic Designer , Synfig , Swift 3D , SVG-edit , Sodipodi , SketchUp , sK1, Serif DrawPlus, PhotoLine, OmniGraffle , Microsoft Visio , Microsoft Expression Design , Dia , CorelDRAW Graphics Suite , Adobe Illustrator
از میان نرم‌افزارهایی که بیان شد، به معرفی برخی از بهترین‌ها و مهم‌ترین‌ها خواهیم پرداخت:
۱. نرم‌افزار فتوشاپ:
می‌توان گفت فتوشاپ، قوی‌ترین و حرفه‌ای‌ترین و پرطرافدارترین نرم‌افزار گرافیکی در دنیاست، حتی افرادی که در‌زمینۀ طراحی و گرافیک کامپیوتری تخصصی ندارند نیز نام آن را می‌شناسند و تا حدودی با آن آشنایی دارند.
همانطورکه گفته شد، این نرم‌افزار یک نرم‌افزار بیت‌مپ است. دربارۀ قابلیت‌های فوتوشاپ باید گفت، شاید این نرم‌افزار بتواند به‌تنهایی، یک گرافیست را ساپورت کند، البته به شرط آن که به همۀ قابلیت‌های این نرم‌افزار آشنایی داشته باشد.
به‌ویژه اینکه شرکت سازندۀ فتوشاپ، ادوبی، دائماً در‌حالِ ارتقای این نرم‌افزار و سایر نرمافزارهای adobe collection است.
۲. نرم‌افزار ایلاستریتور:
Illustrator برنامه‌ای است که می‌توان با آن اَشکال وکتور کشید. از این برنامه بیشتر برای کشیدن تصاویر، کارتون‌ها، نمودارها، چارت‌ها و لوگو‌ها استفاده می‌شود. درمقایسهبا تصاویری که بر‌اساس پیکسل و نقطه هستند، Illustrator از معادلات و روابط ریاضی برای کشیدن اشکال استفاده می‌کند و این خصوصیت باعث می‌شود تا طرح‌های وکتور قابلیت مقیاس‌پذیر خوبی داشته باشند تا هنگام کم یا زیادکردن مقیاس از کیفیت اولیۀ آن کاسته نشود.
محیط این نرم‌افزار به محیط نرم‌افزارفتو شاپ بسیار شبیه است. بسیاری از پنل‌ها، منوها، ابزارها، فیلترها و... همان چیزی است که در فتوشاپ استفاده شده، با این تفاوت که ایلوستراتور برای کار روی تصاویر بُرداری است.
مزیت Illustrator درمقایسهبا کورل و نرمافزارهای مشابه:
سرعت در ایلوستراتور بارها بالاتر از کورل است.
خروج‌های ناگهانی کورل دراو بارها و بارها باعث از‌بین‌رفتن کارهای زیادی شده و کاربر را مجبور کرده که ساعت‌های متمادی را برای دوباره انجام‌دادن پروژۀ خود بگذراند.
ایلوستراتور مانند فتوشاپ قوی است و با فتوشاپ هم‌خوانی دارد. حتی می‌توان بین فتوشاپ و ایلوستراتور کپی/پیست انجام داد.
امکان فارسی‌نویسی نیز به ایلوستراتور اضافه شده است و این مزیت را نسبت‌به کورل پیدا کرده که هیچ‌گاه مانند کورل مشکلات حروف‌چینی فارسی را ندارد.
۳. نرم‌افزار کورل دراو:
CorelDRAW Graphics Suite نرم‌افزاری کاملاً حرفه‌ای برای طراحی گرافیکی است. شما با استفاده از این نرم‌افزار می‌توانید وکتور را طراحی کنید یا به‌صورت کاملاً حرفه‌ای صفحه‌بندی انجام دهید. طراحی چندبُعدی و ابزارهای مسیریابی این نرم‌افزار برای طراحی، بسیار کارآمد هستند. قابلیت‌های ویرایش عکس این نرم‌افزار و ابزار طراحی وب‌سایت آن در نوع خود بی‌نظیر است. با استفاده از CorelDRAW Graphics Suite و امکانات منحصر‌به‌فرد آن برای ویرایش تصاویر و کار با فونت‌ها، ابزار حرفه‌ای طراحی گرافیکی و طراحی سایت آن، می‌توانید خلاقیت خود را در‌زمینۀ طراحی افزایش دهید. همچنین از این نرم‌افزار در ساخت کلیشه‌های چاپ و انواع برش‌های لیرزی استفاده می‌شود.
۴.نرم‌افزار این‌دیزاین:
نرمافزارهای متعددی در حیطۀ صفحه‌آرایی و چاپ وجود دارند؛ ازجمله نرم‌افزار این‌دیزاین (Adobe InDesign) که متعلق به شرکت ادوبی است.
این نرم‌افزار در صنعت چاپ و صفحه‌آرایی به‌کار می‌رود و صورت کلی برای گردآوردن و کنار هم قراردادن متون و عناصر نگاره‌ای در‌قالب صفحات است و عمدتاً به‌صورت مستقیم برای نگارش و ویرایش متون و نیز ایجاد و تغییر فایل‌های تصویری به‌کار نمی‌رود. از این نرم‌افزار بیشتر در آماده‌سازی مجلات، کتاب‌ها، سررسیدها، برشورهای تبلیغاتی و مانند آن استفاده می‌کنند.
این‌دیزاین دارای قابلیت‌های بسیاری در حروف‌نگاری و صفحه‌آرایی است که از جملۀ آنها می‌توان تنظیم حروف، ایجاد سبک‌های حروف (typographic styles)، ابزار برای تنظیم دقیق قرارگیری عناصر گرافیکی، قابلیت استخراج خودکار اطلاعات از فرمت‌های متنوع و تنظیم اندازه‌های ستون‌ها و کادرها و صفحه‌بندی را نام برد. این نرم‌افزار مانند نرمافزارهای دیگر طراحی گرافیک ساخت شرکت ادوبی، قابلیت ایجاد فایل‌های PDF برای آسان‌سازی روند آماده‌سازی طرح‌ها برای چاپ یا پخش در اینترنت را داراست.
از جملۀ دیگر نرمافزارهای صفحه‌آرایی می‌توان از QuarkXpress نام برد که از دیرباز رقیبی جدی برای این‌دیزاین به‌شمار می‌آمده است. با این وجود، به‌نظر می‌رسد نرم‌افزار این‌دیزاین، محبوبیت و مقبولیت بیشتری در میان کاربران داراست.
5. نرم‌افزار فونت لب:
با نرم‌افزار FontLab Studio شما می‌توانید فونت‌های مورد علاقۀ خود را در محیطی گرافیکی و آشنا، طراحی و ویرایش کنید. این نرم‌افزار دارای ابزار گوناگون در محیط طراحی خود برای آسانی کار شما است. توانایی Import&Export انواع فرمت‌های رایج مربوط به فونت را دارد. البته در کل کار با آن، شاید اندکی پیچیده باشد. نرمافزارهای دیگری نیز در‌زمینۀ طراحی فونت موجودند ازجمله نرم‌افزار FontCreatorv6.0.
۶. نرم‌افزار فری‌هند:
فری‌هند یک نرم‌افزار بُرداری (vector) است که ابتدا برای نشر (چاپ) ساخته شد؛ ولی به‌مرور، به فضای وب وارد شد. این نرم‌افزار برای چاپ در همۀ موارد، غیر از کارهایی که تعداد صفحات بالایی دارند مفید است، به‌خصوص اگر مقدار متن نوشته زیاد باشد (مانند مجله و کتاب). از فری‌هند می‌توان در سایر موارد نشر نیز استفاده کرد؛ ازقبیل: کارت پستال، کارت ویزیت، پوستر، بروشور، تراکت، جلد کتاب و... .
این نرم‌افزار بهترین ابزار ورودی برای فلش است و برای ساخت مواردی چون جداول و طرح‌های پیچیده برای وب می‌توان از آن کمک گرفت. درنهایت، باید فایل را به فرمت swf ذخیره کرد یا با copy/paste به فلش منتقل نمود.
شما می‌توانید قسمتی از کارتان را در فتوشاپ انجام دهید و تصویر را با فرمت‌های متداول خروجی مثل tiff/ eps /dcs در فری‌هند وارد کرده و بقیۀ کارها مثل صفحه‌بندی و اضافه‌کردن متن را در فری‌هند انجام دهید و شاهد کیفیت بهتری در کار نهایی‌تان باشید.
همچنین می‌توانید شکل‌های پیچیده را در فری‌هند رسم کرده و سپس در فتوشاپ از آن استفاده کنید. توجه داشته باشید که فری‌هند به‌دلیل خاصیت بُرداری، بسیار سریع است. همچنین فایل‌های این نرم‌افزار، کم‌حجم هستند. در کل ازنظر کارایی، نرم‌افزاری شبیه به Corel و illustrator است؛ ولی ازنظر سرعت، حجم فایل و خروجی برای فلش، از آن دو بهتر است و در‌ضمن، مشکلات خروجی Corel را ندارد و برای نشر، نرم‌افزار حرفه‌ای‌تری محسوب می‌شود. فری‌هند ازنظر امکانات ابتدایی از Corel عقب‌تر است و باید اعتراف کرد ازنظر برخی امکانات illustrator همچنان حرف اول را می‌زند.
این قرن قرنی است که حق در کره زمین به حاکمیت خواهد رسید. آینده در انتظار توست...
نظرات مطلب
هیچ نظری هنوز ثبت نشده است